اغلب ما شعر زیبای «من یار مهربانم» را از دوران کودکی به خاطر داریم. شعری که وصف حال کتاب بود و در ستایش این یار مهربان سروده شده بود. اما به مرور زمان و در سایه مشغله های متعدد زندگی بسیاری از ما این دوست قدیمی را فراموش کرده و شاید ماه تا ماه، یک ورق کتاب غیر کاری یا غیر درسی را مطالعه نکنیم .
با همه این ها،هرسال، همزمان با شروع نمایشگاه کتاب، جرقه های آشتی با کتاب زده می شود و مردم از گروه های سنی مختلف با سلیقه های گوناگون به نمایشگاه سر می زنند و کتاب های مورد علاقه خود را از ناشران خریداری می کنند. رسم دیرینه در نمایشگاه کتاب، فروش کتاب های چاپی یا به عبارتی دیگر کاغذی است. اما امسال در نمایشگاه کتاب تهران به طور گسترده ای شاهد حضور تبلیغات میدانی در خصوص اپلیکیشن هایی بودیم که نسخ آنلاین و قابل دانلود کتب مختلف را به علاقه مندان ارائه می دادند. از کتاب های علمی و کمک درسی تا داستانی و رمان .
برخی از علاقه مندان به کتب چاپی معتقدند لذت کتابخوانی به همان بوی کاغذ و جوهر و البته ورق زدن کتاب است ، برخی دیگر نیز می گویند در دنیای مدرن امروز باید به جای نوستالژی ها بر سرعت و پیشرفت تمرکز کرد و تعصبی روی نسخه های چاپی ندارند. در کنار این 2 گروه، گروه سومی هم هستند که اساسا علاقه ای به مطالعه و کتابخوانی ندارند .
بر همین اساس و برای یافتن پاسخ این پرسش ها که کتاب چاپی و دیجیتال دوستند یا دشمند و چه باید کرد تا گروه سوم را نیز کتابخوان کنیم با مهندس علی فریدونی به گفتگو نشستیم.فردی که نه تنها کارشناس نرم افزار است، بلکه فعال در حوزه بازی و اپلیکیشن سازی است و مدتی پیش نیز اپلیکیشنی ویژه کتابخوانی طراحی کرده است.پس با گفتگوی اختصاصی «انتخاب» همراه باشید:
در حال حاضر اپلیکیشن های متعددی از سوی مردم مورد توجه قرار گرفته اند. با توجه به این که نمایشگاه کتاب تهران در حال برگزاری است، نقش اپلیکیشن های کتابخوانی را در فرهنگ سازی برای جامعه چگونه می بینید؟
سوال بسیار جالبی پرسیدید . من به عنوان یک شهروند تهرانی روز گذشته از نمایشگاه کتاب بازدید کردم و کتاب هایی که خریده بودم را در قالب یک استوری اینستاگرامی با دوستانم به اشتراک گذاشتم. اما بازخوردها در خور تامل بود. اغلب دوستانم به من پیغام دادند که چرا اقدام به خرید حضوری کتاب کرده ام و یا حتی چرا نسخه چاپی خریداری کرده ام.
با این وجود،ترجیح شخصی برخی از افراد جامعه این است که نسخه چاپی را مطالعه کنند . به 2 علت اصلی ؛ نخست این که نسخه چاپی بزرگ تر است و قابلیت مطالعه راحت تری هم دارد . البته اگر تبلت بزرگ یا دستگاه هوشمند ویژه کتابخوانی داشته باشیم شرایط متفاوت است. اما اغلب افراد ناچارند کتاب ها را در موبایل های خود مطالعه کنند که چندان حرفه ای و ویژه کتابخوانی طراحی نشده اند.
مورد دوم این است که بسیاری از افراد دوست دارند کتاب هایی که خوانده اند در کتابخانه و جلوی چشمشان باشد. شاید این موضوع را بتوان یک «شوآف» دانست. اما افزون بر این موضوع و جنبه نمایشی، می توان به جنبه روانی و عادات اغلب مردم برای استفاده از کتاب های چاپی اشاره کرد.
با این حال اگر قرار باشد بین 2 نسخه چاپی و غیرچاپی مقایسه ای جدی تر انجام دهیم باید به این موضوع اشاره کنیم که متاسفانه بسیاری از کتب جدید و روز دنیا در ایران به شکل چاپی موجود نیستند و یا زنجیره ترجمه و چاپ آنها کامل نشده است. برای مثال من مدتی پیش به دنبال خرید یک کتاب در خصوص تیم های استارتاپی و البته مدیریت گروه های استارتاپی بودم اما چون در ایران چاپ نشده بود مجبور شدم کتاب مذکور را از آمازون خریداری کنم.
من و گروهم حدود 2 سال پیش تجربه ارائه اپلیکیشن کتابخوانی را داشتیم. اپلیکیشینی که تمامی کتاب های پائولو کوئیلو را در خود جای داده بود. تجربه ای بسیار مثبت که برای من در بخش فرهنگ سازی تبدیل به یک نقطه عطف شد چرا که تعداد زیادی از افراد از اپلیکیشن ما استفاده کردند. بنابر این تجربه ،من اعتقاد دارم اگر قصد داریم فرهنگ سازی کنیم، باید روی توسعه اپلیکیشن های مفید تمرکز کنیم . گرچه هم اکنون نیز اپلیکیشن های حرفه ای و قدرتمند کم نداریم.
بنابراین نقاط قوت نسخه های اپلیکیشن کتابخوانی را شامل چه مواردی می دانید ؟
یکی از مهم ترین فواید اپلیکیشن های کتابخوانی پیشگیری از هدررفت کاغذ و البته صرفه جویی در هزینه های کشور است.مورد مهم دیگر کاهش قیمت کتاب است. بهانه ای که بسیاری از افراد برای کتاب نخواندن استفاده می کنند و می گویند با توجه به قیمت های بالای کتاب های چاپی نمی توانند چندان مطالعه ای داشته باشند . در حال حاضر نیز اگر نگاهی به رده بندی های «کافه بازار» داشته باشیم، اپ های کتابخوانی بسیار قوی و پیشرفته اند .برای مثال هم اکنون برخی از اپلیکیشن های مشهور این حوزه در رتبه های بین 25 تا 30 کافه بازار ایستاده اند.
به طور کلی این طرز تفکری اشتباه است که نسخه دیجیتال به نسخه چاپی ضربه می زند. مسئله اساسی در این فضا، توسعه فرهنگ کتابخوانی است و هدف اصلی نیز افزایش سطح کتابخوانی در کشور است.
یک پارادوکس که در جامعه وجود دارد این است که بسیاری معتقدند وابستگی بیش از حد به اپلیکیشن ها برای جامعه خطرناک است و افراد باید به جای وابستگی بیش از حد به اپ ها و ابزارهای دیجیتال به سراغ تفریحات غیرمجازی مثل سینما، مطالعه، ورزش و .... بروند. شما این پارادوکس را چگونه قابل حل یا توجیه می بینید ؟
به اعتقاد من برای پاسخ این پرسش باید ریشه های این نوع مخالفت ها را رصد کنیم. یعنی به این موضوع دقت کنیم که برخی اساسا با تکنولوژی به هر نوع آن مشکل دارند، از شبکه های اجتماعی تا هر نوع رسانه مرتبط با فناوری از دید این گروه مخرب است. این بحثی است که همیشه وجود داشته است .
اما به اعتقاد من اکنون در عصری هستیم که استفاده از تکنولوژی اجتناب ناپذیر است و نمی توانیم تکنولوژی را به طور کامل کنار بگذاریم. حتی مدتی بین افراد سنتی تر بحث بر سر این بود که اپلیکیشن های بازی مخرب هستند، اما تجربه من در حوزه بازی سازی نشان می دهد که همیشه اینطور نیست.
گاهی بازی ها ذهن افراد را باز می کنند و مفید هستند. این در شرایطی است که در هر حوزه ای باید بالانس و تعادل وجود داشته باشد. بنابراین نه ترک تکنولوژی امکان پذیر است و نه اعتیاد به تکنولوژی. حتی خاطرم هست مدتی پیش اشاره می شد که وقتی سر شما بیش از حد پایین باشد و با تبلت و موبایل و ... کار کنیدريال فشار زیادی به گردنتان وارد می شود. با این وجود عده ای نیز طنازانه می گفتند که در هنگام کتابخوانی نیز تقریبا زاویه گردن به همین شکل است.
بنابراین اگر ابزارهای تکنولوژیک استاندارد باشند ، هرگز مخرب نیستند. « کیندل آمازون» ، یک مثال عالی برای ابزارهای مفید کتابخوانی است که نه چشم را اذیت می کند نه فرد را خسته می کند.
در حال حاضر برخی از کارشناسان حوزه اپلیکیشن معتقدند اپ های بازی پرطرفدارتر از اپ های دیگر هستند و شاید کمتر فردی اپلیکیشن کتابخوانی را جایگزین بازی کند. در این میان مشکل از کجاست؟ چه راهکارهایی وجود دارد تا کاربران را به سمت اپلیکیشن های کتابخوانی سوق دهیم؟
به طور کلی این علاقه مندی به بازی موضوعی جهانی است و در هر کجای جهان افراد علاقه بیشتری به بازی و سرگرمی دارند تا کتابخوانی و آموزش و تحصیل . بنابراین نمیتوان این مسئله را در ایران به طور کامل به فرهنگ مرتبط بدانیم.
اما در خصوص ایران نیاز به زیرساخت هایی داریم که هنوز وجود ندارد . برای مثال پلتفرم های گفتگو و تبادل اطلاعات در حوزه کتابخوانی وجود ندارد. اما خوشبختانه شرایط رو به رشد است و به اعتقاد من به مرور زمان اپلیکیشن های کتابخوانی شرایطی متقاوت را تجربه می کنند.
